2024’te Yapılandırma Çıkar mı?
Türkiye’de kamu borçlarının, vergi ve sigorta primlerinin yeniden yapılandırılması — halk arasındaki deyişle “yapılandırma” — geçmişte defalarca gündeme geldi. Bu yazıda 2024 yılında yeni bir yapılandırmanın gelip gelmeyeceğini; tarihsel arka plan, mevcut durum ve akademik/tartışma boyutlarıyla inceliyorum.
Tarihsel Arka Plan: Yapılandırma Ne Zaman ve Neden Çıktı?
Geçmişte, biriken vergi, sigorta primi, cezâ ve ceza faizi borçlarının yükü ağırlaştığında, devlet yapılandırma çağrılarına yanıt verdi. Örneğin Law No. 7440 (resmî olarak “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun”) ile 2023’te birçok borç kalemi için yeniden yapılandırma imkânı sunulmuştu. Bu kapsamda, vergi borcu, prim borcu, idari cezalar, kredi borçları gibi kalemler; faiz ve gecikme zamları üzerinden yeniden düzenlenebiliyordu. ([wts.com][1])
Ancak bu yapılandırma genellikle “bir kerelik” ya da “özel dönemlere mahsus” oluyordu — sürekli düzen haline gelmemişti. Bu da hem devlet bütçesi hem de borçlu vatandaşlar açısından belirsizlik yaratıyordu.
2023–2024: Ekonomik Koşullar ve Mevcut Hukuki Durum
2023’teki yapılandırma yasası ile birçok borç yeniden yapılandırılmış olsa da, 2024 yılında koşullar değişti. Kamu maliyesi, global vergi mevzuatı uyumu ve ekonomik istikrar hedefleri doğrultusunda, Law No. 7524 gibi yeni düzenlemeler hayata geçirildi. Bu yasa; vergi sistemi, kurumlar vergisi, serbest bölgeler, e-ticaret düzenlemeleri ve ceza/vergilendirme rejiminde önemli değişiklikler getirdi. ([PwC][2])
Özellikle bu düzenleme ile “yerli asgari kurumlar vergisi”, küresel minimum vergi kuralları ve vergi barışı/güncelleme anlamında eskisi gibi geniş kapsamlı bir borç yapılandırmasından ziyade, vergi mevzuatında yeniden yaptığıma gidilmiş oldu. ([reanda-international.com][3])
Buna karşılık, bazı medya ve uzman yorumlarına göre 2024’ün ikinci yarısında yeniden bir yapılandırma ihtiyacı doğabileceği dile getirildi. ([Ulusal Post][4]) Özellikle insanlar artan borç yükü, yüksek faiz ve gecikme cezaları nedeniyle yeniden düzenleme talep ediyor. ([Haber3][5])
Son olarak, bankacılık sektöründe kredi ve kredi kartı borçları için 2024 sonlarında bir yapılandırma ortamı oluştu. ([Türkiye Gazetesi][6])
2024’te Yapılandırma Beklentisi: Neden ve Kimler İstiyor?
– Ekonomik daralma, yüksek enflasyon ve faiz ortamı; özellikle dar gelirli vatandaşlar ve küçük işletmeler için borç ödeme gücünü düşürdü. Bu da toplumsal baskı olarak “yeniden yapılandırma” talebini artırdı.
– Vergi yükümlülükleri, gecikme cezaları ve sigorta primi borçları birikti; yurttaşlar eski dönemlerde olduğu gibi faiz indirimli, taksitli ödemeye geçmek istiyor.
– Bankacılık tarafında, kredi ve kredi kartı borçlarının yapılandırılması, bireysel borçlu kitlesinde rahatlama sağlayabilir. Bu borç grubu, ekonomik sıkıntı yaşayan geniş bir kesimi temsil ediyor.
– Devlet açısından: Tek seferlik aff ve yapılandırmalar bütçe planlamasında belirsizlik yaratıyor; düzenli ve öngörülebilir gelir için vergilendirme reformlarına yöneliyor.
Akademik ve Politik Tartışmalar: Yapılandırma Ne Kadar Çözüm?
Akademik çevrelerde, borç yapılandırmalarının sürekli çözümler olmadığını vurgulayan görüşler var.
– Bir kısmı, vergi aflarının moral hazard (ahlaki tehlike) yarattığını; yükümlülüğünü yerine getirmeyenlerin ödüllendirilmiş olabileceğini söylüyor. Bu da vergisini düzenli ödeyen vatandaş/işletmeler açısından haksızlık doğurabilir.
– Diğer bir görüş, bu tür yapılandırmaların devletin kısa vadeli mali açığını kapatmakla sınırlı kalacağını; uzun vadede vergi disiplinsizliğini artırabileceğini öne sürüyor.
– Bazı ekonomistler ise, yeniden yapılandırmanın sosyo-ekonomik kriz dönemlerinde bir “nefes alma” aracı olarak değerlendirilebileceğini, fakat esas çözümün ekonomik yapının sürdürülebilirliği ve vergi/gelir politikalarında adalet olduğunu iddia ediyor.
Dolayısıyla, sürekli olarak yapılandırma beklentisi, hem birey hem devlet hem de ekonomi için yeniden planlama ve uzun dönem strateji gerektiriyor.
Sonuç: 2024’te Yapılandırma Çıkar mı?
2024 itibarıyla, geniş kapsamlı bir vergi/prim yapılandırması gelmedi; çünkü devlet, vergi sistemini yeniden düzenleyerek reform yoluna gitti. Ancak kredi ve kredi kartı borçları özelinde bazı yapılandırma adımları atıldı.
Buna rağmen, ekonomik koşullar, borçluların artan sayısı ve toplumsal beklenti dolayısıyla — özellikle 2024’ün ikinci yarısında — yeniden bir borç yapılandırması gündeme gelebilir. Fakat bu yapılandırmanın kapsamı, geçmiştekilerden farklı olabilir: Daha dar kapsamlı, kontrollü, belki de sadece belirli borç kalemlerini kapsayan düzenlemeler tercih edilebilir.
Yani, 2024 genelinde “tüm borçları kapsayan geniş bir yapılandırma” beklemek gerçekçi görünmüyor; ancak borçlu kesim özelinde — kredi, kredi kartı, belki prim/ vergi borçları — yapılandırma ihtimali hâlâ gündemde.
İleriye Dönük Öneri
Borç sahibi birey ve işletmeler için en güvenli yaklaşım: Mevcut borç bilgilerini dikkatle gözden geçirmek, borç erteleme veya taksitlendirme imkânlarını izlemek ve olası düzenlemelerden haberdar olmak. Devlet ve yasa yapıcıları için ise: Yapılandırma yerine uzun vadeli ekonomik ve vergilendirme politikalarıyla sürdürülebilir bir adalet ortamı yaratmak daha sağlıklı bir çözüm.
Not: Bu yazı güncel mevzuat ve uzman yorumları üzerinden değerlendirilmiş olup, resmi bir finansal/yasal tavsiye niteliği taşımaz.
[1]: “Turkey: Law No. 7440 – Tax Amnesty, Voluntary Tax Base Increase, Tax …”
[2]: “Tax measures of law number 7524 – PwC”
[3]: “Turkey: Changes in Tax Legislation in Turkey – Reanda International News”
[4]: “SGK ve Vergi borçlarına 2024 yapılandırma var mı? Yeni yapılandırma ne …”
[5]: “SGK uzmanından 2025 müjdesi: ”Borçlara yapılandırma yolda…””
[6]: “Resmi Gazete’ye göre 60 ay yapılandırma 1 Kasım 2024’te yürürlüğe …”